16
algemeen
VDH
In de afgelopen decennia hebben hulphonden en therapiehonden steedsmeer taken gekregen en het lijkt er nu op dat deze honden alzhei-
mer en dementie kunnen toevoegen aan hun werkgebied. Blindengeleidehonden vormen intussen een vertrouwd beeld en steeds meer
mensen kennen de honden die doven en mindervalide mensen helpen.
Compensatie van geheugenverlies ouderen
Hulphonden voor mensen met alzheimer en dementie
Dat honden ook een steun en hulp kunnen zijn voor mensen met
mentale problemen is (vooralsnog) veel minder bekend, maar het
publieke bewustzijn neemt toe. Waarschijnlijk komt dat door de
uitgebreide media-aandacht voor een door de Amerikaanse over-
heid gefinancierde studie naar de effectiviteit van hulphonden
voor oorlogsveteranen met het posttraumatisch stress syndroom.
WE WORDEN OUDER
Door verbeteringen in de gezondheidszorg en door gezondere
voeding neemt de levensverwachting van mensen in de ontwikkel-
de landen toe. Een hogere levensverwachting gaat echter ook met
problemen gepaard, zoals de afname van cognitieve vaardigheden
en toename van geheugenverlies bij ouderen, problemen die het
gevolg zijn van alzheimer en dementie. De schatting is dat 15% van
de mensen boven de 65 jaar in de Verenigde Staten een vorm van
dementie zal krijgen en 10% zal alzheimer krijgen. Het betreft hier
in totaal ongeveer 5,5 miljoen mensen.
ZELFSTANDIG
De meeste vormen van dementie ontwikkelen zich geleidelijk. In
de vroege fase en middenfase van dementie kunnen mensen nog
steeds goed functioneren en met de juiste hulp kunnen ze nog
een min of meer zelfstandig leven leiden. Echter, ook in de vroege
fase kunnen er soms problemen ontstaan door beginnend geheu-
genverlies en een afname van cognitieve vaardigheden. Mensen
met dementie kunnen bijvoorbeeld vergeten hun medicijnen in te
nemen of te eten, ze kunnen gemakkelijk de weg kwijt raken en
omdat ze de weg naar huis niet meer terug kunnen vinden, kunnen
ze zich gefrustreerd, geïsoleerd, kwaad, en hulpeloos voelen. Op
den duur worden ze gevangenen in hun eigen huis en zijn ze com-
pleet afhankelijk van de hulp van andere mensen om naar buiten
te gaan.
HULP DOOR HONDEN
In de afgelopen twee jaar zijn twee groepen mensen begonnen
met het trainen van hun honden om mensen met alzheimer en de-
mentie te assisteren. De ene groep is opgezet in Israël door Dafna
Golan-Shemesh, een sociaal werker met ervaring in de zorg voor
alzheimerpatiënten, en haar partner Yariv Ben-Yosef, een professi-
onele hondentrainer. Meer recent zijn studenten van de Glasgow
School of Arts Product Design Department in Schotland begonnen
met een soortgelijk project. Dit project is verder ontwikkeld door
Alzheimer Scotland in samenwerking met Dogs For The Disabled
en Guide Dog Scotland. Ook al gebruikten deze twee groepen ver-
schillende hondenrassen en ook al verschillen de trainingstechnie-
ken en de specifieke taken waar de honden voor worden opgeleid,
toch zijn er belangrijke overeenkomsten in wat verwacht wordt
van een hulphond voor dementie.
NAVIGATIE
Deze honden werken niet in een tuig zoals blindengeleidehonden,
maar ze lopen aan een twee meter lange lijn zodat ze daadwerke-
lijk voor de persoon uit kunnen lopen en zo de weg kunnen wijzen.
De hoofdtaak van hulphonden voor dementie is dat zij het baasje
naar huis kunnen leiden als het commando ‘thuis’ wordt gegeven.
Als de patiënt vergeet dit commando te geven of zo in de war is dat
hij steeds verder van huis weg dwaalt, dan kunnen familieleden of
verzorgers een elektronisch GPS-navigatiesysteem activeren. Dit
systeem zit vast aan de halsband van de hond. Het systeem kan
helpen bij het lokaliseren van patiënt en hond maar omdat het een
herkenbare toon afgeeft, kan de hond die toon ook interpreteren
als een alternatief voor het commando ‘thuis’. Als de patiënt – om
wat voor reden dan ook – niet met de hond naar huis kan gaan, dan
is de hond zo getraind dat hij bij het baasje blijft en aandacht pro-
beert te trekken door te blaffen. In het meest verregaande scena-
rio, bijvoorbeeld als de persoon met dementie zonder hond het
huis verlaat, kan de hond hem opsporen via lichaamsgeur.
ELEKTRONISCHE TIMER
Honden hebben behoefte aan routine en dit is de basis van de
training voor dementie hulphonden. Mensen met alzheimer kun-
nen bijvoorbeeld dag en nacht door elkaar halen of ze vergeten
basale zaken zoals jezelf wassen of voldoende water drinken. De
honden worden zo getraind dat ze hun baasjes door de dag kun-
nen loodsen. De honden zullen er bijvoorbeeld voor zorgen dat
hun baasjes de kast openen waar het hondenvoer staat. Dit is ook