- De Duitse Herdershond
2
Al in 1954wees Prof. Dr. Niko Tinbergen er op, dat dominantie eenmoeilijk hanteerbaar begrip is. Alles wat we observeren
is het resultaat van heel veel dingen die invloed hebben op gedrag. Niet alleen het individuele karakter, maar ook de
opvoeding en de omgeving spelen hierin een grote rol. Een omgeving en een situatie veranderen doorlopend.
Samenwerking en een goede taakverdeling
Dominantietheorie volgens De Roedel
Dit betekent dat ook de onderlinge relaties doorlopend verande-
ren en individuen des te flexibeler moeten zijn in het telkens op-
nieuw aan elkaar aanpassen van die onderlinge relaties. Hierdoor
is er een doorlopende wisseling van posities, die posities liggen
nooit vast! In de hondenwereld is de koppeling van ‘dominantie’
en ‘overheersen door agressie en geweld’ als ‘
het dominantiemo-
del
’ een zeer algemene en hardnekkige aanname en interpreta-
tie geworden.
Dieren in gevangenschap
‘Het dominantiemodel’ werd ontwikkeld na observaties van wol-
ven in gevangenschap in dierentuinen, een niet variërende om-
geving en een nauwelijks variërende situatie. Flexibiliteit, goed
teamwerk en een goede taakverdeling, waarbij gebruik wordt
gemaakt van elkaars specifieke capaciteiten, is in die omgeving
en situatie geen echte noodzaak meer.
In dit lineaire hiërarchische model is niet of nauwelijks sprake van
wisselingen in sociale posities en verhoudingen. Wanneer er wel
positiewisselingen plaatsvinden, gebeurt dat zoals in een hiërar-
chisch systeem past: via
conflicten
die van bovenaf naar beneden
toe doorwerken.
Dieren in het wild
Voor dieren in het wild zou een dergelijk hiërarchisch dominan-
tiemodel in de dagelijkse praktijk bepaald niet handig zijn! Zij
zijn juist erg aangewezen op elkaars capaciteiten, waarbij
sa-
menwerking
en een goede
taakverdeling
hard nodig zijn om als
individu en als groep te kunnen overleven. Daardoor variëren de
onderlinge sociale relaties vaak snel en efficiënt. Er is respect en
erkenning voor elkaars individuele capaciteiten, die ingezet zul-
len worden ten behoeve van de hele sociale groep; soms heeft
de een de leiding en soms de ander. Het gaat om het eigen en el-
kaars welzijn.
Strijd en geweld worden in deze rangordebepalingen
juist zoveel mogelijk vermeden!
Visie op het dominantiemodel
Het lineaire hiërarchische dominantiemodel (zoals hierboven
beschreven bij dieren in gevangenschap) voldoet niet aan wat
de Roedelmethode verstaat onder 'natuurlijk opvoeden’. De
Roedelmethode gaat uit van een ander dominantiemodel: In het
dominantiemodel van De Roedelmethode bestaat het sociale
welzijn van de leden uit wederzijdse afhankelijkheid. Hierbij wor-
den de persoonlijke capaciteiten van elk individu (h)erkend. Die
, de populaire honden-
website, heeft vier hondenprofessionals
van diverse pluimage gevraagd naar hun
visie op het dominantiemodel en wat voor
invloed dat heeft op de wijze waarop we
met onze hond omgaan. De redactie vond
deze artikelen de moeite waard om onder
de aandacht van de VDH-leden te bren-
gen. Deze maand het eerste artikel, ge-
schreven door Arjen van Alphen en Fran-
cien Koeman van Hondenopvoedingsin-
stituut ‘De Roedel’. Arjen van Alphen is een
Nederlandse gedragsdeskundige en (soci-
aal) wetenschapper en doet wetenschap-
pelijk onderzoek naar hondengedrag. Hij
ontwikkelde samen met Francien Koeman
de Roedelmethode®
