HISTORIE
Eind jaren zestig kwam het ook in Nederland bij onze Duitse
Herdershonden tot een zich snel uitbreidende selectie op het voor-
komen van heupdysplasie door het laten maken van röntgenopna-
men van de heupen. Dit hield bij ons ras gelijke tred met de ont-
wikkelingen in Duitsland. Duitse Herdershonden bleken destijds in
een groot percentage behept met slechte heupen. De ingestelde
selectie leidde met name in de beginfase tot snelle verbetering.
Benieuwd naar de effecten van deze nieuwe selectiemethode, zocht
ik zelf naar meetbare verschillen tussen honden met en zonder een
zogenaamd “a”- stempel ten bewijze dat de hond vrij of bijna geheel
vrij was bevonden van afwijkingen in het heupgewricht. Hiertoe
stonden ter beschikking de data uit de keurboeken van de SV. In de
periode van 1947 (toen de reguliere fokkerij na de oorlogsperikelen
weer op gang was gekomen) tot aan 1977 (toen het HD-onderzoek
zo’n 10 jaar gehanteerd werd) werden de keurmaten vanaf 1966-’67
gekoppeld aan de HD-Befunde. Daaruit bleek uiteindelijk dat door
te gaan selecteren op heupdysplasie het gemiddelde gewicht van
aangekeurde reuen (voor teven een vergelijkbaar resultaat) in 1977
met ongeveer 4 kg was afgenomen. Het gewicht werd toen als niet
belangrijk beschouwd dus was er ook geen advies om daar bij de
fokkerij rekening mee te houden. Een opmerkelijk waargenomen
effect waarvoor nu dus ook bevestiging blijkt te bestaan. Ook ED
is beïnvloedbaar door grootte en gewicht in het opzicht van omge-
vingsparameter naast de genetische aspecten. ED was destijds nog
niet in beeld maar ongemerkt werd toen dus al begonnen met een
premature selectie.
TOEKOMST
Voortschrijdend inzicht op het gebied van moleculaire genetische
onderzoeksmethodenzouindetoekomstalsnogkunnengaanleiden
tot eenDNA-testmaar zo ver is het nudus nogniet. Naast de röntgen-
methodiek hanteert de SV het systeem van de Zuchtwertschätzung
(fokwaardeschatting). Daarbij wordt geprobeerd om de status van
te gebruiken ouderdieren inclusief de invloed van voorouders,
nestgenoten en voorhanden zijnde nakomelingen af te zetten te-
gen het gemiddelde binnen het ras. Bij de combinatie die men be-
oogt behoort dan de gemiddelde fokwaarde te liggen onder het
algemene gemiddelde. Dit heeft geleid in de laatste jaren tot een
voortschrijdende verbetering in heupstatussen. De tijd is nu rijp ge-
worden om het algemene gemiddelde wat gesteld werd op 100 en
wat dus als maximum gold voor fokcombinaties bij te gaan stellen.
Men heeft onlangs bij de SV besloten om het na te streven getal van
100 terug te brengen naar 80,3. Men meent deze stap te kunnen
verantwoorden door de nog slechts geringe percentages afwijken-
de heupstatussen binnen de gecontroleerde DH-rashondenfokkerij.
Uit de Gelenkstudie kwam een cijfer van ongeveer 5% afwijkende
heupstatussen die mogelijkerwijze kunnen gaan leiden tot klinische
klachten. Bezien in het licht van de afwijking is verzwaren naar 80,3
op zich een verantwoorde stap maar wellicht toch wel wat groot
daar het van invloed kan zijn op de genetische diversiteit binnen
de populatie. Die is voor een hondenras bij de Duitse Herdershond
weliswaar zeer groot, zeker omdat er een streven ligt om binnen
WUSV-fokkerij de diversiteit breed te houden door te gaan komen
tot een WUSV-Fokharmonisatie, maar toch moet de fokkerij altijd
integraal benaderd worden. Genetische diversiteit gaat boven
grote verbeterstappen ten aanzien van individuele afwijkingen.
Geleidelijke progressie blijft dan het devies met zo min mogelijk
verlies aan die genetische diversiteit. Daarbij is het toepassen van
een streven naar zo min mogelijke toename van verwantschap zelfs
nog een bruikbaarder instrument dan het voorkomen van inteelt.
Het mag duidelijk zijn dat bestrijding van genetische aandoeningen
steeds gekoppeld moet zijn aan de nieuwste inzichten op het ge-
bied van populatiegenetica. Ook dat is een conclusie die getrokken
kan worden uit de uitkomsten van de Gelenkstudie.
Peter Nefs
VDH
algemeen
15
