Ken je dat, dat gevoel van die ene druppel die de emmer doet
overlopen? Vast wel. Ook honden kennen dit soort momenten, het
probleem is alleen dat ze ons niet kunnen vertellen wanneer het
hen allemaal te veel wordt en in tegenstelling tot wat veel mensen
denken, geven ze ook niet altijd duidelijke signalen af. Het gevolg
is dat hondeneigenaren compleet verrast kunnen worden door het
gedrag van hun hond en uitspraken als 'dat doet hij anders nooit'
of 'hij beet vanuit het niets' zijn hierbij zeker niet ongewoon. Wat
kunnen we doen om dit te voorkomen?
Laten we eerst nog eens kijken naar de situaties die ons eigen
emmertje kunnen doen overlopen en hoe wij daarop kunnen re-
ageren. Dat geeft misschien wat meer inzicht in de werking van
dit proces bij onze honden. Natuurlijk, honden zijn geen mensen,
maar we weten inmiddels zoveel over hoe honden denken en voe-
len dat het vreemd zou zijn om geen verbanden te zien en verge-
lijkingen te maken.
OPEENSTAPELING
Stel je eens zo'n dag voor waarop alles misgaat. Eerst word je te laat
wakker, waardoor je al te laat dreigt te komen op je werk. Hierdoor
voel je je gehaast en nerveus. Dan ontdek je dat de hond in huis
heeft overgegeven; dit moet eerst worden opgeruimd. Na een
snelle ochtendronde met de hond wil je nog even een kop koffie
drinken maar door de haast mors je wat koffie op je kleding en je
moet nu weer wat anders aantrekken. Eenmaal in je auto merk je
dat hij wat moeilijk start door de kou van afgelopen nacht maar
gelukkig krijg je hem toch nog aan de praat. Je voelt je inmiddels
behoorlijk gestresst door alle gebeurtenissen van deze ochtend en
als je vervolgens ook nog in een file terecht komt, barst de bom; je
krijgt een huilbui en komt overstuur aan op je werk.
Voor veel mensen is dit een logische reactie. Wie zou er immers
volledig kalm kunnen blijven als er zoveel dingen achter elkaar
misgaan?
Het is de opeenstapeling van gebeurtenissen die ervoor zorgt dat
we zo reageren; los van elkaar zouden de voorvallen hooguit ver-
velend zijn maar je zou er – waarschijnlijk – nog niet van over je
toeren raken. Let wel: het verschilt per individu in hoeverre bepaal-
de gebeurtenissen een impact hebben op gedrag en emoties. De
één is nu eenmaal wat gevoeliger dan de ander.
TRIGGER STACKING
Bij honden wordt het hierboven beschreven fenomeen ook wel
aangeduid als 'trigger stacking' (het opeenstapelen van prikkels).
Dit is een situatie waarin meerdere – vaak spannende – gebeurte-
nissen in een te kort tijdsbestek plaatsvinden, waardoor de hond
uiteindelijk een zeer heftige stressrespons vertoont. Los van elkaar,
met genoeg tijd ertussen, zouden de gebeurtenissen hoogstens
een milde stressreactie teweegbrengen maar als ze op elkaar wor-
den gestapeld, vindt er een cumulatief effect plaats en wordt het
eenvoudigweg te veel. De hond kan dan angstig, reactief of agres-
sief gedrag vertonen.
Het is misschien nog beter te begrijpen door te kijken naar wat
er in het lichaam gebeurt; bij stress of spanning komen er in het
lichaam verschillende hormonen vrij, zoals cortisol en adrenaline.
Adrenaline is een kortwerkend stresshormoon en stelt het lichaam
in staat tot directe actie (vechten of vluchten). Zodra de prikkel
is verdwenen, zal het hormoon ook weer vrij snel uit het lichaam
verdwijnen. Cortisol kan echter wel vijf tot acht uur actief blijven.
Daarom is het belangrijk dat er genoeg tijd zit tussen de verschil-
lende prikkels; het lichaam heeft de tijd nodig om weer in balans
te komen. Als de ene prikkel vrij snel na de andere optreedt, zijn
er echter nog steeds stresshormonen aanwezig in het lichaam. De
hormonen die bij deze nieuwste gebeurtenis vrijkomen, worden
hier dan als het ware bij opgeteld.
Zoals hierboven al beschreven staat, is het niet altijd eenvoudig
om te herkennen wanneer een hond aan zijn taks zit. Daarnaast is
niet iedereen zich bewust van de situaties die hun hond kunnen
'triggeren'. Hoe kunnen we er dan voor zorgen dat de boel niet uit
de hand loopt?
DE INDIVIDUELE HOND
Ten eerste is het van groot belang goed te kijken naar de indivi-
duele hond; net als mensen hebben honden ieder zo hun eigen
'gevoeligheden'. De één raakt misschien al geprikkeld als hij een
andere hond in de verte ziet terwijl de ander pas opwinding voelt
als een andere hond binnen een straal van één meter komt. Of mis-
schien vindt jouw hond fietsers spannend, of rennende kinderen.
Het hoeft echter niet altijd om een andere hond of mens te gaan,
denk ook aan geluiden, geuren, beelden, situaties, etc. Juist de
“Dat doet hij anders nooit!”
Wanneer prikkels gaan stapelen
algemeen
VDH
11
